Lý thuyết kẻ ngốc hơn (Greater Fool Theory)

Lý thuyết kẻ ngốc hơn (Greater Fool Theory) là một khái niệm quan trọng trong việc đầu tư tài chính. Ý tưởng này nói rằng nhà đầu cơ có thể kiếm lời từ việc đầu tư của mình bởi vì luôn có người (kẻ ngốc hơn) sẵn sàng mua với giá cao hơn – dù cho tài sản đó có thể đã được định giá quá cao.

Theo lý thuyết kẻ ngốc hơn, các nhà đầu tư không quan tâm đến việc tài sản có thể định giá quá cao hay không, cũng như không quan tâm đến các yếu tố như báo cáo lợi nhuận, giá trị thực sự, hoặc bất kỳ cơ sở nào khác. Thay vào đó, họ chỉ dựa vào giả định rằng “sẽ luôn có người sẵn sàng trả giá cao hơn”. Dù lý thuyết này hoạt động trong mặt lý thuyết, nhưng khi thị trường thiếu kẻ ngốc hơn, người cuối cùng mua sẽ phải chịu thiệt hại.

Trong thị trường tài chính, lý thuyết này trở nên quan trọng sau một thời kỳ tăng giá kéo dài. Sau thời kỳ như vậy, sự tăng giá không phụ thuộc vào các yếu tố cơ bản mà dựa trên sự kỳ vọng về việc tăng giá tiếp theo cũng như cảm xúc của phấn khích và tham lam. Trong những tình huống như vậy, lý thuyết kẻ ngốc hơn cho rằng mua vào vẫn có thể hợp lý.

Lý thuyết kẻ ngốc hơn thường xuất hiện trong các tình huống bong bóng đầu cơ, khi nhà đầu tư đổ tiền vào tài sản mà họ không quan tâm đến giá trị thực sự, chỉ vì họ nghĩ rằng luôn có người sẽ mua với giá cao hơn. Đây là một số ví dụ thực tế:

• Bong bóng Dot-Com: Vào cuối thập kỷ 1990, sự phấn khích về công nghệ internet khiến giá cổ phiếu công nghệ tăng mạnh. Mọi người đổ tiền vào các cổ phiếu công nghệ mà họ không quan tâm đến giá trị thực sự, chỉ để mong người khác mua với giá cao hơn. Khi sự phấn khích giảm, thị trường sụt giảm.
• Bong bóng thị trường nhà ở năm 2008: Trong giai đoạn này, giá nhà tăng lên đỉnh điểm và nhiều người mua nhà không quan tâm đến rủi ro thế chấp. Khi lãi suất tăng, người vay không thể trả nợ, dẫn đến khủng hoảng tài chính.
• Làn sóng IPO năm 2021: Sau đại dịch Covid-19, thị trường chứng khoán tăng nhanh, và nhiều công ty được niêm yết với giá cao hơn giá trị cơ bản. Nhà đầu tư mua cổ phiếu này chỉ với hy vọng người khác sẽ mua đắt hơn. Khi thị trường không còn hứng thú, giá trị cổ phiếu giảm.

Tóm lại, khi chiến lược theo lý thuyết kẻ ngốc hơn trở nên phổ biến, bong bóng thị trường có thể xuất hiện. Liệu lý thuyết này có áp dụng trong crypto? Hãy cùng tìm hiểu.

Crypto và lý thuyết kẻ ngốc hơn

Khi nói về crypto, lý thuyết kẻ ngốc hơn thường được sử dụng như một cách để giải thích sự tăng giá của chúng. Đa phần, nhà đầu tư không quá quan tâm đến công nghệ blockchain hoặc động cơ đằng sau sự ra đời của Bitcoin vào năm 2008.

Nhà kinh tế thường gặp khó khăn trong việc đánh giá giá trị cơ bản của các tài sản kỹ thuật số như tiền điện tử hay NFT, và do đó, họ thường gắn lý thuyết kẻ ngốc hơn hoặc “bong bóng tulip” vào sự tăng giá của chúng qua thời gian.

Mặc dù họ không hoàn toàn sai. Trong các giai đoạn tăng giá lớn, nhiều nhà đầu tư chỉ mua vào các loại tiền điện tử như Bitcoin, Ethereum, hay NFT chỉ vì họ tin rằng người khác sẽ mua với giá cao hơn sau này.

Tuy nhiên, đôi khi lý thuyết này không áp dụng khi thị trường giảm, vì những nhà đầu tư theo lý thuyết kẻ ngốc hơn thường rời thị trường, và được thay thế bởi những nhà đầu tư có động cơ phức tạp hơn. Nhưng cũng không thể phủ nhận rằng một số tiền điện tử và NFT trên thị trường được định giá dựa trên việc đầu tư của những kẻ ngốc hơn, với ít hoặc không có giá trị cốt lõi hoặc tiện ích để tạo ra sự tăng giá.

Nên thử áp dụng chiến lược kẻ ngốc hơn không?

Việc áp dụng chiến lược đầu tư theo lý thuyết kẻ ngốc hơn có thể mang lại lợi nhuận, nhất là trong những giai đoạn đầu của một thị trường tăng giá. Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng đây là một chiến lược đầy rủi ro và không nên sử dụng trong dài hạn.

Nếu bạn quyết định thử nghiệm chiến lược này, hãy làm điều đó cẩn thận, và đảm bảo bạn có kế hoạch quản lý rủi ro đúng đắn. Một điểm quan trọng là không nên lạm dụng chiến lược này, và bạn cần phải chuẩn bị kỹ càng.

Tuy nhiên, cần phải cảnh giác khi chiến lược đầu tư theo lý thuyết kẻ ngốc hơn trở nên phổ biến trong công chúng, bởi đây thường là dấu hiệu cho thấy thị trường đang ở giai đoạn cuối của sự tăng giá và có thể sẽ gặp rủi ro giảm giá trong tương lai.

Cách tránh trở thành kẻ ngốc hơn

Để tránh trở thành “kẻ ngốc hơn”, các nhà đầu tư có thể tuân theo một số nguyên tắc sau:

• Thị trường tài chính khó dự đoán: Nhớ rằng thị trường tài chính thường khó dự đoán và không dễ đoán được khi các chu kỳ tăng giá sẽ kết thúc.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Đa dạng hóa danh mục là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân khỏi rủi ro, kể cả rủi ro trở thành “kẻ ngốc hơn.”
• Tư duy dài hạn: Một tư duy dài hạn giúp nhà đầu tư ít quan tâm đến biến động giá ngắn hạn. Họ sẽ quan tâm hơn đến giá trị cốt lõi của tài sản.
• Đừng đi theo đám đông mù quáng: Hãy đưa ra quyết định đầu tư dựa trên nghiên cứu và tư duy của riêng bạn, không nên bị cuốn theo đám đông.

Lời kết

Tóm lại, lý thuyết kẻ ngốc hơn là một chiến lược đầu tư rủi ro, và thường xuất hiện khi thị trường đang trên đỉnh của chu kỳ tăng giá. Lịch sử đã chứng minh rằng các giai đoạn tăng giá dựa vào cảm xúc thường dẫn đến sụt giảm mạnh, cho thấy rằng đầu tư theo lý thuyết kẻ ngốc hơn thường gây thiệt hại hơn là có ích.

Trong thị trường tiền điện tử, lý thuyết này cũng áp dụng, đặc biệt trong mùa altcoin hoặc làn sóng NFT, nhưng ít hơn trong thời điểm thị trường tiền điện tử đang giảm. Do đó, việc ra quyết định giao dịch dựa trên phân tích cẩn thận và sự đánh giá cẩn trọng vẫn quan trọng hơn so với việc sử dụng các chiến lược như lý thuyết kẻ ngốc hơn.

Chia sẻ