Mô hình CAPM là gì?

Mô hình định giá tài sản vốn, hay còn gọi là CAPM (Capital Asset Pricing Model), là một trong những khái niệm quan trọng nhất trong lĩnh vực tài chính. Với sự xuất hiện của CAPM, người ta đã có cơ hội tiếp cận một cách khoa học và hợp lý hơn vào thế giới phức tạp của đầu tư và định giá tài sản.

CAPM không chỉ đơn thuần là một công cụ tính toán, mà còn là một mô hình lý thuyết có sức mạnh trong việc hiểu và dự đoán cách giá tài sản hoạt động trong thị trường tài chính. Trong bài viết này, hãy cùng CryptoViet khám phá sâu hơn về CAPM, những giả định quan trọng đi kèm và ứng dụng thực tế của nó.

Mô hình định giá tài sản vốn (CAPM) là gì?

Mô hình định giá tài sản vốn (CAPM) là một công cụ phân tích trong lĩnh vực tài chính, được phát triển bởi William Sharpe vào những năm 1960, và hiện vẫn được sử dụng rộng rãi. Mô hình này nhằm mô tả mối quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuận kỳ vọng của một tài sản hoặc chứng khoán.

Trong CAPM, lợi nhuận kỳ vọng của một tài sản được tính bằng cách cộng thêm một khoản lợi nhuận không rủi ro (risk-free) với một khoản bù đắp rủi ro, dựa trên cơ sở rủi ro toàn hệ thống của tài sản đó. Tuy nhiên, mô hình này không xem xét rủi ro không toàn hệ thống, vì nhà đầu tư có thể xây dựng danh mục đầu tư đa dạng để giảm thiểu loại rủi ro này.

Mô hình CAPM, bất kể sự đơn giản về mặt khái niệm của nó, vẫn có khả năng ứng dụng rộng rãi trong thực tế và đã được sử dụng trong nhiều lĩnh vực tài chính để định giá tài sản và quản lý rủi ro. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng như bất kỳ mô hình nào khác, CAPM cũng dựa trên các giả định cụ thể, và do đó, kết quả từ mô hình này chỉ là một ước tính dựa trên những giả định đó.

Một số giả định

Những giả định quan trọng trong mô hình CAPM bao gồm:

Hiệu quả của thị trường vốn:

Mô hình giả định rằng thị trường vốn là hiệu quả, có nghĩa là mọi người đều có thông tin đầy đủ và không có cơ hội kiếm lợi bất hợp pháp từ việc giao dịch chứng khoán. Điều này đồng nghĩa với việc không có chi phí giao dịch đáng kể, không có rào cản đầu tư, và không có nhà đầu tư đủ lớn để thay đổi giá cả của bất kỳ tài sản nào.

Nhà đầu tư kỳ vọng nắm giữ chứng khoán trong thời gian ngắn hạn và có hai cơ hội đầu tư:

Mô hình giả định rằng các nhà đầu tư có kỳ vọng giữ chứng khoán trong thời kỳ ngắn hạn và có hai cơ hội đầu tư. Họ có thể đầu tư vào chứng khoán không rủi ro (thường là tài sản không có rủi ro) hoặc đầu tư vào danh mục cổ phiếu thông thường trên thị trường.

Những giả định này giúp đơn giản hóa mô hình và tạo ra một khung lý thuyết để đánh giá giá trị của tài sản và tính toán tỷ lệ lợi ích/rủi ro của các tài sản. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thực tế thị trường tài chính có thể không luôn tuân theo những giả định này và có thể có sự phức tạp hơn trong thực tế.

Hạn chế của CAPM

Mô hình định giá tài sản vốn (CAPM) là một công cụ hữu ích trong lĩnh vực tài chính, nhưng nó cũng có những hạn chế và giả định quan trọng cần lưu ý. Dưới đây là một số hạn chế chính của CAPM:

• Giả định về thị trường hoàn hảo: CAPM giả định rằng thị trường tài chính là hoàn hảo, nơi mọi người có thông tin đầy đủ và không có chi phí giao dịch đáng kể. Tuy nhiên, trong thực tế, thị trường thường không hoàn hảo, và có sự không đối xứng trong việc truy cập thông tin và chi phí giao dịch.
• Giả định về không rủi ro không toàn hệ thống: CAPM không xem xét rủi ro không toàn hệ thống (idiosyncratic risk), nghĩa là rủi ro riêng biệt của từng tài sản. Trong thực tế, có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến giá cổ phiếu mà CAPM không tính đến.
• Chỉ đánh giá rủi ro hệ thống: Mô hình chỉ đánh giá rủi ro hệ thống, tức là rủi ro mà tất cả các tài sản đều chịu, và không xem xét rủi ro đặc biệt của một tài sản cụ thể.
• Giả định về kỳ vọng đầu tư ngắn hạn: CAPM giả định rằng nhà đầu tư kỳ vọng giữ tài sản trong thời kỳ ngắn hạn và có hai lựa chọn: tài sản không rủi ro hoặc danh mục cổ phiếu thông thường. Trong thực tế, nhiều nhà đầu tư có chiến lược đầu tư khác nhau, bao gồm việc giữ tài sản trong thời kỳ dài hạn.
• Không tính đến sự biến đổi của lãi suất: CAPM giả định lãi suất không thay đổi trong thời gian. Trong thực tế, lãi suất thường biến đổi theo thời gian, và sự biến đổi này có thể ảnh hưởng đến giá trị của tài sản.
• Không xem xét tài sản không thị trường: CAPM tập trung vào định giá các tài sản thị trường như cổ phiếu và trái phiếu. Nó không giải thích hoặc đánh giá các tài sản không thị trường như tài sản thực phẩm hoặc tài sản đất đai.
• Giả định về biểu đồ tuân theo phân phối chuẩn: Mô hình giả định rằng biểu đồ lợi nhuận của tài sản tuân theo phân phối chuẩn (normal distribution). Trong thực tế, biểu đồ lợi nhuận của nhiều tài sản có thể không tuân theo phân phối này, đặc biệt trong các tình huống ngắn hạn và biến động mạnh.

Những hạn chế này không đồng nghĩa với việc CAPM không hữu ích, nhưng chúng đề cập đến giới hạn trong việc áp dụng mô hình trong những tình huống thực tế phức tạp hơn và cần sự xem xét kỹ lưỡng hơn về giả định. Trong thực tế, nhiều nhà phân tích tài chính sử dụng CAPM cùng với các mô hình khác để đánh giá rủi ro và định giá tài sản.

Chia sẻ

CryptoViet tổng hợp