Khi nhắc đến rửa tiền, nhiều người có thể nghĩ ngay đến hình ảnh của việc giặt giũ, lau chùi những tờ tiền giả. Tuy nhiên, thực tế rửa tiền là một hoạt động tội phạm phức tạp, liên quan đến việc lẩn tránh các quy định về tài chính và sử dụng các khoản tiền lậu vào các hoạt động kinh doanh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết hơn về khái niệm rửa tiền, đối tượng thực hiện, quy trình và thủ đoạn rửa tiền, cũng như các luật phòng chống rửa tiền và chính sách tại Việt Nam và các nước khác.
Rửa tiền là gì?
Rửa tiền là quá trình lợi dụng các hoạt động kinh doanh và tài chính hợp pháp để giấu giếm nguồn gốc của tiền bất hợp pháp. Việc rửa tiền có thể được thực hiện bằng nhiều cách khác nhau, chẳng hạn như chuyển tiền qua nhiều tài khoản, đầu tư vào các dự án kinh doanh hợp pháp, hoặc sử dụng tiền đó để mua bất động sản, kim cương và các tài sản giá trị khác.
Đối tượng rửa tiền
Đối tượng thực hiện hành vi rửa tiền thường là các tổ chức tội phạm có tổ chức hoặc các cá nhân có quyền sử dụng các khoản tiền bất hợp pháp. Các tổ chức tội phạm thường sử dụng rửa tiền để giấu giếm nguồn gốc của tiền được kiếm được từ các hoạt động tội phạm như buôn lậu, trộm cắp, ma túy, hoặc tội lừa đảo. Các cá nhân có thể thực hiện hành vi rửa tiền để giấu giếm thu nhập không chính thức, hoặc để trốn thuế.
Quy trình rửa tiền
Quy trình rửa tiền bao gồm nhiều bước khác nhau. Đầu tiên, tiền được thu thập từ các hoạt động bất hợp pháp và sau đó được chuyển đi đến các tài khoản ngân hàng hoặc các công ty tài chính trung gian. Tiền sau đó được rút ra và đầu tư vào các dự án kinh doanh hợp pháp, hoặc được sử dụng để mua các tài sản giá trị khác như bất động sản, kim cương, xe hơi. Quá trình này được thực hiện nhiều lần qua nhiều tài khoản và công ty trung gian khác nhau, để giảm thiểu nguy cơ bị phát hiện.
Ngoài ra, các tội phạm còn sử dụng các thủ đoạn khác như làm giả các hợp đồng, hoá đơn mua bán để giảm bớt sự nghi ngờ của các cơ quan chức năng. Các hành vi này đều nhằm mục đích giấu giếm nguồn gốc của tiền bất hợp pháp.
Những thủ đoạn rửa tiền
Trong quá trình rửa tiền, các tội phạm có thể sử dụng nhiều thủ đoạn để che giấu nguồn gốc của tiền bất hợp pháp. Dưới đây là một số thủ đoạn rửa tiền phổ biến:
- Tái đầu tư: tiền bất hợp pháp được sử dụng để đầu tư vào các hoạt động kinh doanh hợp pháp. Việc này giúp các tội phạm che giấu nguồn gốc của tiền và tạo ra thu nhập hợp pháp.
- Chuyển tiền qua nhiều tài khoản: tiền bất hợp pháp được chuyển qua nhiều tài khoản ngân hàng hoặc các công ty trung gian khác nhau, để giảm thiểu nguy cơ bị phát hiện.
- Sử dụng hình thức tiền mặt: tiền bất hợp pháp được sử dụng trực tiếp để mua các tài sản giá trị như bất động sản, kim cương, hoặc đầu tư vào các hoạt động kinh doanh hợp pháp. Việc này giúp các tội phạm che giấu nguồn gốc của tiền và tránh được các giao dịch qua các tài khoản ngân hàng.
- Sử dụng thẻ tín dụng giả: các tội phạm sử dụng thẻ tín dụng giả để rút tiền bất hợp pháp từ các máy ATM hoặc thực hiện các giao dịch mua bán.
Luật phòng chống rửa tiền tại Việt Nam
Cụ thể, Luật phòng chống rửa tiền tại Việt Nam đã quy định các đối tượng bị cấm và hạn chế trong việc thực hiện các giao dịch tài chính. Các đối tượng bị cấm bao gồm các tổ chức, cá nhân hoặc nhóm cá nhân không có giấy phép hoạt động kinh doanh, không tuân thủ các quy định về phòng chống rửa tiền, hoặc liên quan đến các hoạt động tội phạm. Các đối tượng bị hạn chế bao gồm các tổ chức, cá nhân có liên quan đến các hoạt động rủi ro cao, hoặc không tuân thủ các quy định về phòng chống rửa tiền.
Luật phòng chống rửa tiền tại Việt Nam cũng quy định về việc thực hiện các biện pháp phòng chống rửa tiền, bao gồm việc kiểm tra, giám sát, báo cáo, xử lý các hành vi rửa tiền. Ngoài ra, Luật cũng quy định về trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc phòng chống rửa tiền.
Những nghị định thông tư liên quan đến hoạt động chống rửa tiền cũng được các bộ liên quan ban hành rộng rãi như sau:
- Thông tư số 22/2009/TT-NHNN ngày 17/11/2009 hướng dẫn thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền
- Thông tư số 148/2010/TT-BTC ngày 24/9/2010 hướng dẫn thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền đối với lĩnh vực bảo hiểm, chứng khoán và trò chơi giải trí có thưởng
- Thông tư số 12/2011/TT-BXD ngày 01/9/2011 hướng dẫn thực hiện một số nội dung của Nghị định số 74/2005/NĐ-CP ngày 07/6/2005 của Chính phủ về phòng, chống rửa tiền đối với hoạt động kinh doanh bất động sản.
Đặc biệt, Quốc Hội đã ban hành Luật phòng chống rửa tiền để tạo lập hành lang pháp lí trong công tác phòng chống rửa tiền vào năm 2012 trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Ngày 30/04/2019, Quyết định số 475/QĐ-TTg được ký bởi Phó Thủ Tướng Vương Đình Huệ và ban hành với mục tiêu thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam đối với các tổ chức quốc tế về xây dựng cơ chế phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố (AML/CFT) và thực hiện nghĩa vụ thành viên của Việt Nam trong Nhóm APG, đồng thời nâng cao uy tín vị thế Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.
Mức hình phạt cho tội rửa tiền tại Việt Nam
Điều 324 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về tội rửa tiền như sau:
“1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào giao dịch tài chính, ngân hàng hoặc giao dịch khác nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có;
b) Sử dụng tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác thực hiện hành vi phạm tội mà có vào việc tiến hành các hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động khác;
c) Che giấu thông tin về nguồn gốc, bản chất thực sự, vị trí, quá trình di chuyển hoặc quyền sở hữu đối với tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có hoặc cản trở việc xác minh các thông tin đó;
d) Thực hiện một trong các hành vi quy định tại các điểm a, b và c khoản này đối với tiền, tài sản biết là có được từ việc chuyển dịch, chuyển nhượng, chuyển đổi tiền, tài sản do người khác thực hiện hành vi phạm tội mà có.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
c) Phạm tội 02 lần trở lên;
d) Có tính chất chuyên nghiệp;
đ) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;
e) Tiền, tài sản phạm tội trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
g) Thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng;
h) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm:
a) Tiền, tài sản phạm tội trị giá 500.000.000 đồng trở lên;
b) Thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên;
c) Gây ảnh hưởng xấu đến an toàn hệ thống tài chính, tiền tệ quốc gia.
4. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Chính sách phòng chống rửa tiền ở các nước khác
Việc phòng chống rửa tiền là một vấn đề quốc tế và được các nước trên thế giới quan tâm và thực hiện một cách khác nhau. Tùy vào điều kiện, cơ cấu kinh tế và luật pháp của từng quốc gia, các chính sách phòng chống rửa tiền sẽ được thiết lập và thực hiện theo các phương thức khác nhau.
Hàn Quốc
Chính Phủ Hàn Quốc đã tiện phong trong việc triển khai những giải pháp phòng chống rửa tiền (PCRT) vì quốc gia này đã nhận thức được những nguy hại của hành vi này từ rất sớm. Từ năm 2002, quốc gia này đã gia nhập tổ chức quốc về về PCRT và tài trợ khủng bố (Egmont Group) và năm 2009 đã trở thành thành viên của lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế (FATF). Ngoài ra, năm 2001 Hàn quốc đã ban hành Luật báo cáo tài chính với những giao dịch đáng ngiwf cũng như thành lập Đơn vị tình báo tài chính Hàn Quốc (KoFIU).
Năm 2013, các quy định xử phạt hành vi xử tiền cũng được điều chỉnh theo hướng tăng dần cùng với phạm vi báo cáo mở rộng hơn với các loại hình giao dịch và hành vi liên quan đến rửa tiền.
Nhật Bản
Đây là quốc gia có hệ thống PCRT từ rất sớm và bộ luật PCRT đã được thành lập vào năm 1992 để đảm bảo sự phát triển tốt nhất cho nền kinh tế. Bộ luật này theo thời gian được đổi mới và cập nhật liên tục để phù hợp với sự phát triển nhanh chóng qua từng giai đoạn của quốc gia này. Hiện này, xu hướng phòng chống rửa tiền của Nhật bản được thực hiện qua từng bước cụ thể và nhờ thế, đất nước này dẫn đầu thế giới về PCRT.
Anh
Hiểu rõ được mức độ nguy hiểm của rửa tiền, năm 1990 nước Anh đã ban hành rất nhiều văn bản xung quanh hoạt động PCRT. Những hoạt động giao dịch tài chính tại nước này cần lưu giữ qua thời gian ít nhất 6 năm để phục vụ hoạt động điều tra để đảm bảo tối đa thời gian và tối thiểu cơ hội cho hoạt động phi pháp. Vì thế các nhân viên của các tổ chức tài chính cần hợp tác nghiêm chỉnh cùng cơ quan có thẩm quyền cũng như đảm bảo tính bảo mật thông tin khách hàng để tránh sự truy cứu trách nhiệm theo quy định của pháp luật
Mỹ
Ở Hoa Kỳ, Chính phủ đã thiết lập Cục Phòng chống Rửa tiền (FinCEN) là một cơ quan chuyên trách về phòng chống rửa tiền và chống khủng bố tài chính. Các tổ chức tài chính và các ngân hàng đều bắt buộc phải báo cáo các hoạt động tài chính có liên quan đến rửa tiền đến FinCEN. Ngoài ra, Chính phủ Hoa Kỳ đã áp đặt nhiều biện pháp hạn chế tài chính và kinh doanh đối với các quốc gia và tổ chức được cho là liên quan đến rửa tiền và chống khủng bố tài chính.
Trung Quốc
Tại Trung Quốc, chính phủ đã thiết lập Chính sách Phòng chống Rửa tiền và Chống khủng bố tài chính (AML) với mục đích giám sát và quản lý các hoạt động tài chính trên toàn quốc. Hệ thống AML này yêu cầu các tổ chức tài chính phải báo cáo các hoạt động tài chính nghi ngờ và các hoạt động liên quan đến rửa tiền cho chính phủ.
Lời kết
Trên đây là những nội dung chính về vấn đề rửa tiền mà bạn đọc cần phải hiểu rõ để có thể đối phó với tình trạng này một cách hiệu quả. Hy vọng với các thông tin trên đây, các bạn đã có thể hiểu hơn về vấn đề này và đóng góp tích cực để phòng chống rửa tiền trên toàn cầu.
Trả lời