Trong thời đại số hóa hiện nay, thị trường tiền điện tử đang trở thành một lĩnh vực thu hút sự quan tâm của rất nhiều nhà đầu tư. Với sự phát triển của công nghệ, các sàn giao dịch Crypto đã xuất hiện và trở thành một phần không thể thiếu của thị trường tiền điện tử. Tuy nhiên, với sự đa dạng về loại hình sàn giao dịch, đối với những người mới bắt đầu thì việc phân loại các sàn giao dịch Crypto có thể là một thách thức.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn phân loại các sàn giao dịch Crypto theo 3 loại chính: DEX, CEX và P2P.
Sàn giao dịch phi tập trung (DEX)
Khái niệm
Sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là một nền tảng giao dịch tiền điện tử được thiết kế để hoạt động mà không cần sự can thiệp của bất kỳ tổ chức tập trung nào. DEX được xây dựng trên công nghệ blockchain và cung cấp tính năng giao dịch trực tiếp giữa các người dùng mà không cần thông qua bất kỳ bên thứ ba nào.
Đặc điểm
DEX có hai đặc điểm chính:
- Tính ẩn danh: Người dùng trên sàn DEX hoàn toàn ẩn danh. Không có thông tin cá nhân nào được yêu cầu để tham gia giao dịch trên DEX.
- Quyền kiểm soát tài sản: DEX không kiểm soát tài sản của người dùng. Người dùng có hoàn toàn quyền kiểm soát tài sản của mình thông qua việc kết nối ví cá nhân với sàn để giao dịch.
Cách thức hoạt động
Cách thức hoạt động của DEX bao gồm ba bước:
- Kết nối ví tiền điện tử: Người dùng kết nối ví cá nhân của mình với DEX để có thể giao dịch trên nền tảng.
- Giao dịch: Sau khi kết nối ví, người dùng có thể mua bán các đồng tiền điện tử được hỗ trợ trên DEX. Giao dịch được thực hiện trực tiếp giữa các người dùng mà không thông qua bất kỳ bên thứ ba nào.
- Ngắt kết nối ví với sàn: Sau khi hoàn thành giao dịch, người dùng có thể ngắt kết nối giữa ví cá nhân và DEX để đảm bảo an toàn cho tài sản của mình.
Ưu và nhược điểm
Ưu điểm:
- Tính bảo mật: Với sàn DEX, người dùng quản lý tài sản của mình và sàn không kiểm soát được tiền của người dùng. Do đó, trong trường hợp sàn bị tấn công, tài sản của người dùng sẽ không bị ảnh hưởng.
- Tính ẩn danh: Giao dịch trên DEX hoàn toàn ẩn danh, giữ cho tính riêng tư của người dùng. Người dùng sẽ chỉ biết họ đang giao dịch với một địa chỉ ví của người dùng khác mà không biết ví đó thuộc về ai.
Nhược điểm:
- Thanh khoản thấp: Hiện tại, thanh khoản trên các sàn giao dịch DEX vẫn còn khá thấp, khiến việc mua bán trở nên khó khăn.
- Mức độ sử dụng chưa cao: Việc sử dụng các sàn DEX đòi hỏi người dùng phải có kiến thức về tiền điện tử và ví điện tử phi tập trung.
Sàn DEX phù hợp với ai?
Sàn DEX phù hợp với những người đã có kinh nghiệm và kiến thức về tiền điện tử và đang tìm kiếm sự bảo mật và ẩn danh khi giao dịch. Người mới bắt đầu nên tìm hiểu kỹ về tiền điện tử và ví điện tử trước khi sử dụng sàn DEX.
Các sàn DEX phổ biến
Hiện nay có nhiều sàn DEX phổ biến trên thị trường, ví dụ như:
- Uniswap: là sàn giao dịch phi tập trung lớn nhất trên blockchain Ethereum, với hơn 5 tỷ đô la giao dịch hàng tháng.
- PancakeSwap: là một sàn DEX đang trên nền tảng blockchain Binance Smart Chain, được sử dụng rộng rãi trong cộng đồng crypto.
- SushiSwap: được tạo ra nhằm cạnh tranh với Uniswap, sàn DEX này có các tính năng như NFT và yield farming.
- Curve: là một sàn DEX tập trung vào việc trao đổi các stablecoin như USDT, USDC, DAI.
- 1inch: là một sàn DEX tự động tìm kiếm cho người dùng giá tốt nhất trên các sàn DEX khác nhau và trao đổi tự động giữa chúng.
Sàn giao dịch tập trung (CEX)
Khái niệm
CEX (Centralized Exchange) là loại sàn giao dịch tập trung phổ biến nhất trong thị trường tiền điện tử. Đa phần lượng tiền giao dịch hàng ngày hiện nay đến từ các sàn CEX.
Đặc điểm
Một sàn giao dịch CEX có hai đặc điểm chính như sau:
- Không ẩn danh: Người dùng cần tạo tài khoản trên sàn và tuân thủ quy định KYC (Know Your Customer) để phòng chống hoạt động rửa tiền.
- Quyền kiểm soát quỹ: Khi người dùng nạp tiền vào sàn, số tiền đó sẽ được quản lý bởi sàn. Sàn giao dịch trở thành một bên trung gian tương tự ngân hàng truyền thống. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với rủi ro bị tấn công có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Cách thức hoạt động
Cách thức hoạt động của CEX bao gồm 03 bước sau đây:
- Người dùng tạo một tài khoản trên sàn để lưu trữ tài sản. Đây là ví mà sàn cấp cho người dùng và nó lưu trữ tất cả các loại tiền điện tử mà sàn hỗ trợ.
- Khi người dùng muốn mua hoặc bán một loại tiền điện tử, họ sẽ tìm kiếm các cặp giao dịch tương ứng để thực hiện giao dịch. Người dùng sẽ đặt một mức giá nhất định và lệnh của họ sẽ được tạo trên sàn.
- Tùy vào lệnh được tạo ra, nếu lệnh đó được khớp thì giao dịch sẽ thành công. Nếu không khớp, lệnh sẽ được chờ đợi cho đến khi đủ điều kiện khớp lệnh thì mới thực hiện giao dịch. Các lệnh này sẽ lặp lại cho đến khi giao dịch được thực hiện thành công.
Ưu và nhược điểm
Sàn giao dịch tập trung (CEX) là loại sàn giao dịch tiền điện tử phổ biến nhất hiện nay, nơi mà người dùng có thể mua bán tiền điện tử thông qua sàn tương tự như giao dịch trên sàn chứng khoán.
Ưu điểm:
- Đa dạng hình thức mua bán: Với sàn CEX, người dùng có nhiều hình thức để tạo lệnh như Limit Order, Market Order,…
- Đa dạng hoạt động: So với sàn giao dịch truyền thống, CEX hỗ trợ nhiều hoạt động khác nhau hơn như Staking, IEO,…
- Tiện lợi: CEX có giao diện dễ sử dụng và đa ngôn ngữ hỗ trợ, giúp người dùng dễ dàng thực hiện các thao tác mua bán tiền điện tử.
Nhược điểm:
- Dễ bị hack: Do sàn quản lý tập trung tài sản của người dùng, sàn CEX luôn tiềm ẩn rủi ro về việc có thể bị hack.
- Quyền kiểm soát quỹ: Tiền của người dùng khi nạp vào sàn sẽ do sàn quản lý, tương tự như ngân hàng trung gian. Việc này khiến người dùng phải chịu rủi ro về mất mát tài sản khi sàn bị hack hoặc xảy ra sự cố.
- Phức tạp: Nhiều hình thức mua bán là thế nhưng ngược lại nó cũng gây khó cho những nhà đầu tư mới. Việc làm quen với những hình thức này khiến họ phải mất thời gian. Và trong một số trường hợp, sai sót là điều khó tránh khỏi.
Sàn CEX phù hợp với ai?
Sàn CEX thích hợp cho người dùng đã có kiến thức và kinh nghiệm về tiền điện tử. Vì ngoài việc mua/bán tiền điện tử theo hình thức thông thường, sàn CEX còn hỗ trợ nhiều hình thức giao dịch khác nhau. Người dùng mới nên tìm hiểu kỹ trước khi tham gia giao dịch trên sàn CEX.
Các sàn CEX phổ biến
Các sàn CEX phổ biến hiện nay bao gồm:
- Binance: Được thành lập vào năm 2017, Binance trở thành sàn giao dịch lớn nhất thế giới về khối lượng giao dịch và số lượng người dùng. Ngoài các đồng tiền điện tử phổ biến như Bitcoin, Ethereum, Binance cũng hỗ trợ giao dịch các đồng tiền điện tử mới nổi.
- Coinbase: Là sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất ở Mỹ và được coi là một trong những sàn uy tín nhất trên thị trường. Coinbase hỗ trợ mua bán các đồng tiền điện tử phổ biến như Bitcoin, Ethereum, Litecoin và nhiều đồng tiền điện tử khác.
- Kraken: Sàn giao dịch này được thành lập vào năm 2011 và hiện là một trong những sàn có uy tín và lâu đời nhất trên thị trường. Kraken hỗ trợ mua bán nhiều đồng tiền điện tử phổ biến như Bitcoin, Ethereum, Ripple và Litecoin.
- Huobi: Là một trong những sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất ở Trung Quốc và có mặt ở nhiều quốc gia trên thế giới. Huobi hỗ trợ giao dịch nhiều đồng tiền điện tử khác nhau và cung cấp nhiều dịch vụ khác như margin trading, futures trading.
- Bitfinex: Là sàn giao dịch tiền điện tử có trụ sở tại Hong Kong và hỗ trợ mua bán nhiều đồng tiền điện tử phổ biến như Bitcoin, Ethereum, Litecoin và Ripple. Bitfinex cũng cung cấp dịch vụ margin trading và lending.
Sàn giao dịch ngang hàng (P2P)
Khái niệm
P2P (Peer to Peer) là sàn giao dịch ngang hàng, nghĩa là người dùng giao dịch trực tiếp với nhau mà không thông qua sàn. Sàn P2P đóng vai trò là trung gian kết nối giữa người mua và người bán, và chỉ xuất hiện khi có tranh chấp xảy ra.
Cách thức hoạt động
Cách thức hoạt động của sàn P2P giống với CEX và DEX khi sử dụng các sổ lệnh để khớp giữa người mua và người bán thực tế của họ. Tuy nhiên, lúc này sàn chỉ đóng vai trò kết nối giữa hai bên giao dịch. Danh sách các người mua và người bán trên sàn sẽ được hiển thị. Với đặc tính cho phép người dùng tự đặt mức giá cho giao dịch của mình, người mua/người bán có thể tự đặt ra mức giá cho giao dịch của mình.
Giả sử một đồng BTC ở thời điểm hiện tại đang có giá chung là $11,400. Bạn là người bán và cần bán nhanh một lượng BTC. Thay vì đặt theo mức giá thị trường ($11,400), bạn quyết định đặt mức giá bán thấp hơn (giả sử $11,300 chẳng hạn). Lúc này, những người mua khác thấy bạn có giá bán thấp hơn thì tỷ lệ họ sẽ lựa chọn giao dịch với bạn sẽ cao hơn và ngược lại.
Khi người mua và người bán tìm kiếm được nhau, sàn sẽ kết nối lại để họ tự thực hiện giao dịch. Việc giao dịch này sẽ tuân theo quy trình nhất định do sàn đề ra nhằm đảm bảo quyền lợi cho các bên. Khi giao dịch được khởi tạo, lượng tiền tương ứng trong giao dịch của người bán sẽ bị khóa để đảm bảo thanh khoản. Sau khi người mua thực hiện thanh toán, người bán sẽ nhận được tiền và tiến hành mở khóa để chuyển tiền cho người mua.
Quy trình trên sẽ được lặp đi lặp lại. Sàn giao dịch chỉ thực sự xuất hiện khi xảy ra vấn đề tranh chấp giữa các bên. Nếu không có tranh chấp gì, giao dịch đó được xem như hoàn tất.
Ưu và nhược điểm
Ưu điểm:
- Tính chủ động: Việc giao dịch trên sàn P2P hoàn toàn chủ động giữa người dùng với nhau. Sàn chỉ đóng vai trò kết nối và giải quyết tranh chấp nếu có.
- Đa dạng hình thức thanh toán: Người dùng có thể tuỳ biến hình thức thanh toán của mình, bao gồm thanh toán thông qua ví tại sàn hoặc các ngân hàng.
Nhược điểm:
- Giới hạn hình thức giao dịch: Sàn P2P chỉ hỗ trợ giao dịch mua/bán một đồng coin nào đó và không hỗ trợ các hình thức giao dịch như Margin Trading.
- Không ẩn danh: Người dùng cần phải khai báo thông tin cá nhân và hoàn tất xác thực KYC để sử dụng sàn P2P.
Sàn P2P phù hợp với ai?
Sàn P2P là một lựa chọn phù hợp cho những người mới bắt đầu tìm hiểu về Bitcoin và tiền điện tử vì không yêu cầu kiến thức cao về tiền điện tử và các hình thức thanh toán.
Các sàn P2P phổ biến
Có nhiều sàn giao dịch P2P phổ biến hiện nay, dưới đây là một số ví dụ:
- LocalBitcoins: Sàn giao dịch P2P lớn nhất thế giới, cho phép giao dịch giữa các người dùng từ khắp nơi trên thế giới. Tuy nhiên sàn này đã đóng cửa vào ngày 16/02/2023.
- Paxful: Cũng là một sàn giao dịch P2P khá phổ biến, cho phép người dùng trao đổi Bitcoin với các loại tiền tệ khác nhau.
- Binance P2P: Sàn giao dịch P2P của Binance, cho phép giao dịch Bitcoin, Ethereum và USDT.
- Remitano: Sàn giao dịch P2P nổi tiếng ở Việt Nam, cho phép giao dịch Bitcoin, Ethereum, Tether, Ripple và Bitcoin Cash.
- Huobi P2P: Sàn giao dịch P2P của Huobi, cho phép giao dịch Bitcoin, Ethereum và USDT.
- Coinbase: Sàn giao dịch lớn nhất ở Mỹ, cho phép mua bán Bitcoin và các loại tiền điện tử khác thông qua nền tảng P2P của mình.
Lời kết
Qua bài viết trên, hy vọng rằng các bạn đã hiểu rõ hơn về ba loại sàn giao dịch Crypto phổ biến hiện nay. Tùy vào nhu cầu và kinh nghiệm đầu tư của từng người, bạn có thể lựa chọn cho mình một sàn giao dịch phù hợp nhất để tiến hành giao dịch tiền điện tử. Tuy nhiên, trước khi tiến hành đầu tư, hãy cẩn thận xem xét và tìm hiểu kỹ về sàn giao dịch, cùng với đó là các rủi ro tiềm ẩn để đảm bảo an toàn và thành công trong đầu tư tiền điện tử.
Trả lời