Khớp lệnh là gì?

Khớp lệnh (match order) là quá trình kết hợp các lệnh mua và bán trên thị trường chứng khoán để tạo ra một giao dịch. Thường thì các sàn giao dịch chứng khoán sẽ có một phiên khớp lệnh trong ngày, thường là vào giờ bắt đầu giao dịch.

Trong phiên khớp lệnh, các lệnh mua và bán sẽ được đưa vào hệ thống và sẽ được khớp với nhau dựa trên giá đề xuất. Nếu giá đề xuất của lệnh mua và bán trùng nhau, hoặc nếu giá của lệnh mua cao hơn hoặc giá của lệnh bán thấp hơn so với giá trị thị trường, thì các lệnh sẽ được khớp với nhau để tạo thành một giao dịch.

Sau khi các lệnh được khớp lệnh, hệ thống sẽ thông báo cho các nhà giao dịch về giá và số lượng của các giao dịch được thực hiện trong phiên đó.

Các loại lệnh giao dịch

Trước khi tìm hiểu về các loại lệnh trong giao dịch chứng khoán, ta cần hiểu rõ hai khái niệm về phương thức khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục.

Khớp lệnh định kỳ là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và bán chứng khoán tại một thời điểm xác định, để tìm ra mức giá mà tại đó khối lượng giao dịch là lớn nhất. Các sở giao dịch chứng khoán thường sử dụng khớp lệnh định kỳ để xác định giá mở cửa và đóng cửa, bao gồm các lệnh giới hạn (LO) và lệnh ATO/ATC.
Khớp lệnh liên tục là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và bán ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch. Phương thức này bao gồm các lệnh giới hạn (LO) và lệnh thị trường (MP).

Sau khi đã hiểu rõ về phương thức khớp lệnh, ta có thể tìm hiểu từng loại lệnh một.

Lệnh giới hạn (LO)

Lệnh giới hạn (LO) là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn. Lệnh giới hạn có hiệu lực kể từ khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch cho đến khi kết thúc phiên giao dịch hoặc khi lệnh bị hủy bỏ.

Lệnh ATO

Lệnh ATO (At The Open) là lệnh đặt mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá mở cửa. Lệnh ATO được ưu tiên xử lý trước lệnh giới hạn trong quá trình khớp lệnh định kỳ để xác định giá mở cửa. Lệnh ATO chỉ có thể được nhập vào hệ thống giao dịch trong thời gian khớp lệnh định kỳ và sẽ tự động bị hủy nếu không được thực hiện hoặc không được thực hiện hết sau thời điểm xác định giá mở cửa.

Lệnh ATC

Lệnh ATC (At The Close) là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa. Lệnh ATC được ưu tiên trong quá trình so khớp lệnh ở cuối phiên giao dịch. Lệnh ATC được nhập vào hệ thống giao dịch trong thời gian khớp lệnh định kỳ để xác định giá đóng cửa và sẽ tự động bị hủy bỏ sau thời điểm xác định giá đóng cửa nếu lệnh không được thực hiện hoặc không được thực hiện hết.

Lệnh thị trường (MP)

Lệnh MP (Market Order) là lệnh mua chứng khoán tại mức giá bán thấp nhất hoặc lệnh bán chứng khoán tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường. Lệnh MP chỉ được sử dụng trong thời gian khớp lệnh liên tục. Tuy nhiên, hiện nay lệnh MP chưa được áp dụng trên TTCK Việt Nam.

Nếu khối lượng đặt lệnh của lệnh MP vẫn chưa được thực hiện hết thì lệnh MP sẽ tiếp tục khớp với các lệnh mua tại mức giá cao hơn hoặc bán tại mức giá thấp hơn tiếp theo hiện có trên thị trường.
Nếu khối lượng đặt lệnh của lệnh MP vẫn còn lại và không thể khớp được nữa thì lệnh MP sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn mua tại mức giá cao hơn một bước giá so với giá giao dịch cuối cùng trước đó hoặc lệnh giới hạn bán tại mức giá thấp hơn một bước giá so với giá giao dịch cuối cùng trước đó.
Trường hợp giá thực hiện cuối cùng là giá trần đối với lệnh MP mua hoặc giá sàn đối với lệnh MP bán thì lệnh MP sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn mua tại giá trần hoặc lệnh giới hạn bán tại giá sàn.

Nguyên tắc cơ bản trong khớp lệnh

Trong mỗi phiên giao dịch, giá giao dịch của mỗi loại chứng khoán được hình thành sau khi khớp các lệnh được nhập vào hệ thống theo trình tự nguyên tắc ưu tiên sau:

Ưu tiên về mức giá:

Lệnh MUA có mức giá CAO hơn sẽ được ưu tiên thực hiện trước.
Lệnh BÁN có mức giá THẤP hơn sẽ được ưu tiên thực hiện trước.

Ưu tiên về thời gian:

Trường hợp các lệnh mua bán có cùng mức giá thì lệnh nào nhập trước vào hệ thống giao dịch được ưu tiên thực hiện trước.

Ưu tiên về khối lượng:

Nếu cả mức giá và thời gian đều như nhau thì lệnh nào có khối lượng lớn hơn sẽ được ưu tiên thực hiện trước.

Giá giao dịch được xác định theo nguyên tắc:

Là mức giá thực hiện được khối lượng giao dịch lớn nhất.
Nếu có nhiều mức giá cùng thỏa mãn khối lượng giao dịch lớn nhất thì chọn mức giá gần với giá tham chiếu.
Nếu vẫn có nhiều mức giá thỏa mãn 2 nguyên tắc trên thì mức giá cao nhất sẽ được chọn.

Lưu ý:

Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa của chứng khoán nhập vào hệ thống giao dịch có nội dung như lệnh giới hạn, nhưng không ghi mức giá mà ghi là ATO.
Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa của chứng khoán nhập vào hệ thống giao dịch có nội dung như lệnh giới hạn, nhưng không ghi mức giá mà ghi là ATC.
Lệnh thị trường nhập vào hệ thống giao dịch có nội dung như lệnh giới hạn, nhưng không ghi mức giá mà ghi là MP. Các thành viên không được nhập lệnh MP vào hệ thống giao dịch khi chưa có lệnh giới hạn đối ứng đối với chứng khoán đó.