Chiến tranh Thương mại (Trade War) là gì?

Thương mại quốc tế đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống và phát triển kinh tế của các quốc gia hiện nay. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển đó là những cuộc chiến tranh thương mại giữa các quốc gia. Chiến tranh thương mại mang lại nhiều hậu quả không mong muốn, không chỉ cho các quốc gia tham chiến mà còn ảnh hưởng đến sự ổn định của thị trường và toàn cầu hóa kinh tế. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân và hậu quả của chiến tranh thương mại cũng như tác động của nó đến Việt Nam và thế giới.

Chiến tranh Thương mại là gì?

Chiến tranh thương mại (Trade War) hay chiến tranh mậu dịch là một chiến lược kinh tế giữa các quốc gia hoặc khu vực nhằm áp đặt các biện pháp thương mại và hạn chế thương mại trên đối tác kinh tế của mình, nhằm giành lợi thế thương mại cho bản thân. Các biện pháp thương mại này có thể bao gồm áp đặt thuế quan, cấm vận kinh tế, phá hoại giá cả hoặc tăng cường các rào cản phi thương mại để ngăn cản hoặc hạn chế nhập khẩu hoặc xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ và đầu tư.

Mục đích chính của chiến tranh Thương mại là giành được lợi thế thương mại, tăng cường đàm phán và thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước phát triển. Tuy nhiên, chiến tranh thương mại cũng có thể gây ra những hậu quả tiêu cực cho cả hai bên, như làm giảm lượng thương mại giữa các quốc gia, làm tăng giá thành hàng hóa và dịch vụ, giảm sức cạnh tranh của các doanh nghiệp, tác động tiêu cực đến nền kinh tế toàn cầu và gây ra các xung đột chính trị giữa các quốc gia.

Do đó, việc thực hiện chiến tranh thương mại cần được cân nhắc kỹ lưỡng và đòi hỏi sự hợp tác giữa các quốc gia để tìm ra các giải pháp kinh tế phù hợp và bảo vệ lợi ích chung của toàn bộ cộng đồng quốc tế.

Các hình thức của Chiến tranh Thương mại

Chiến tranh thương mại không đơn thuần chỉ là việc tăng thuế để trả đũa động thái của đối tác, mà còn có thể diễn ra theo nhiều hình thức khác nhau.

• Chiến tranh tiền tệ: Đây là hình thức chiến tranh thương mại trong đó các quốc gia tìm cách giành lợi thế bằng cách hạ giá đồng tiền nội tệ của mình so với đồng tiền nước khác. Khi tỉ giá hối đoái giảm, xuất khẩu sẽ có tính cạnh tranh cao hơn trong khi nhập khẩu sẽ trở nên đắt đỏ. Tác động này sẽ có lợi cho ngành sản xuất trong nước. Tuy nhiên, việc tăng giá đối với hàng hóa nhập khẩu và chi phí đi lại ra nước ngoài sẽ làm giảm sức mua của người dân, và nếu tất cả các nước đều áp dụng chiến lược như vậy thì sẽ làm suy giảm thương mại toàn cầu và gây hại cho tất cả các nước.
• Chiến tranh thuế quan: Hình thức chiến tranh thương mại này được thực hiện bằng cách tăng thuế quan với hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài. Điều này dẫn đến việc các hàng hoá nhập khẩu này trở nên đắt đỏ hơn do phải gánh thêm chi phí thuế, từ đó giảm khả năng cạnh tranh với sản phẩm nội địa không phải chịu thuế. Hình thức này đôi khi được sử dụng nhằm bảo vệ ngành sản xuất nội địa khỏi sự cạnh tranh của các nhà sản xuất nước ngoài.
• Cấm vận kinh tế: Hình thức này là các hình phạt về thương mại và tài chính của một hoặc nhiều nước nhằm vào một chính phủ, tổ chức hoặc cá nhân. Cấm vận kinh tế được áp dụng không chỉ nhằm mục đích trừng phạt kinh tế mà còn vì nhiều mục đích khác như chính trị, quân sự và xã hội. Điều này có thể bao gồm cấm nhập khẩu hoặc xuất khẩu hàng hóa từ hoặc đến các quốc gia bị cấm vận, hoặc cấm các hoạt động tài chính như vay mượn hoặc đầu tư.
• Chiến tranh kinh tế: là một chiến lược kinh tế nhằm sử dụng các biện pháp nhằm làm suy yếu nền kinh tế của đối thủ. Trong thời chiến, chiến tranh kinh tế thường nhằm phong tỏa, thu giữ, kiểm soát và phá hoại các nguồn lực kinh tế quan trọng của đối thủ nhằm làm cho lực lượng của họ suy yếu. Chiến tranh kinh tế thường là một khía cạnh trong một cuộc chiến toàn diện, trong đó không chỉ có chiến tranh bằng vũ trang và quân sự, mà việc làm suy yếu kinh tế của đối thủ cũng có thể làm giảm khả năng chiến đấu của họ.

Ngoài các hình thức đã đề cập ở trên, Chiến tranh Thương mại còn có thể diễn ra theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào mục đích và chiến lược của các quốc gia tham gia. Ví dụ như:

• Chiến tranh tài chính: Là chiến lược nhằm vào các hoạt động tài chính của đối thủ như hạ giá trái phiếu, tấn công thị trường chứng khoán, hoặc giảm giá cổ phiếu. Đây là một hình thức chiến tranh Thương mại mới xuất hiện trong thời gian gần đây và được sử dụng để làm suy yếu nền kinh tế của đối thủ.
• Chiến tranh thương mại không công bằng: Là chiến lược nhằm vào việc áp đặt các quy tắc và tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, an toàn, bảo vệ môi trường… để cản trở hoặc giảm sức cạnh tranh của các hàng hoá nhập khẩu. Tuy nhiên, các quy tắc này có thể không công bằng và không được áp dụng đối với các sản phẩm trong nước, gây ra sự bất công trong thương mại quốc tế.
• Chiến tranh Thương mại bất đối xứng: Là chiến lược nhằm vào việc đưa ra các chính sách và quy định hạn chế đối với các hàng hoá và dịch vụ của đối thủ, trong khi đối với các sản phẩm trong nước thì được hưởng lợi từ chính sách bảo vệ và ưu đãi của chính phủ. Đây là hình thức chiến tranh Thương mại gây ra sự bất bình đẳng trong thương mại quốc tế.
• Chiến tranh bản quyền: Là chiến lược nhằm vào việc kiểm soát và bảo vệ các quyền sở hữu trí tuệ của các công ty và nhà sản xuất trong nước. Điều này có thể làm giảm khả năng cạnh tranh của các đối thủ quốc tế trong ngành sản xuất.

Thế nhưng, các hình thức chiến tranh Thương mại này đều mang tính chất đối kháng và chỉ tạo ra sự bất đồng và mâu thuẫn trong thương mại quốc tế

Nguyên nhân và hậu quả của Chiến tranh Thương mại

Nguyên nhân của chiến tranh thương mại

• Sự cạnh tranh về thị trường và doanh số giữa các quốc gia.
• Các quốc gia muốn bảo vệ các ngành công nghiệp quan trọng của mình.
• Sự khác biệt về các quy định và tiêu chuẩn an toàn, chất lượng và môi trường giữa các quốc gia.
• Các quốc gia muốn bảo vệ người lao động của mình khỏi sự cạnh tranh với những người lao động ở các quốc gia khác.

Hậu quả của chiến tranh thương mại

• Giá cả của hàng hóa và dịch vụ tăng lên.
• Các công ty đối mặt với sự cạnh tranh khó khăn hơn và có thể phải giảm giá để giữ chân khách hàng.
• Thị trường bị ảnh hưởng bởi những biến động không ổn định, dẫn đến tăng trưởng kinh tế chậm lại hoặc suy thoái.
• Các quốc gia có thể mất đi cơ hội xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế.
• Sự căng thẳng giữa các quốc gia có thể dẫn đến mối quan hệ ngoại giao không tốt và có thể thúc đẩy việc tăng cường các hoạt động quân sự hoặc an ninh.

Những cuộc chiến tranh thương mại trên thế giới

• Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Trung Quốc: Đây là cuộc chiến tranh thương mại lớn nhất trong lịch sử, bắt đầu từ năm 2018 khi Mỹ áp đặt các biện pháp bảo vệ thương mại với Trung Quốc. Cuộc chiến này đã gây ảnh hưởng đến nền kinh tế thế giới và kéo dài đến hiện tại.
• Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Châu Âu: Mỹ đã áp đặt thuế quan với các sản phẩm của Châu Âu như thép và nhôm, và Châu Âu đã đáp trả bằng việc áp đặt các biện pháp trả đũa.
• Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Canada: Mỹ đã áp đặt thuế quan với thép và nhôm từ Canada, và Canada đã đáp trả bằng việc áp đặt các biện pháp trả đũa.
• Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Nhật Bản: Mỹ đã áp đặt thuế quan với ô tô nhập khẩu từ Nhật Bản và Nhật Bản đã đáp trả bằng việc áp đặt các biện pháp trả đũa.
• Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Mexico: Mỹ đã áp đặt thuế quan với các sản phẩm nhập khẩu từ Mexico và Mexico đã đáp trả bằng việc áp đặt các biện pháp trả đũa.

Bên cạnh đó, còn có các cuộc chiến tranh thương mại khác như giữa Mỹ và Hàn Quốc, Mỹ và Ấn Độ, Trung Quốc và Châu Âu, và nhiều cuộc chiến tranh thương mại khác trên toàn thế giới.

Chiến tranh Thương mại Mỹ – Trung và ảnh hưởng đến Việt Nam

Cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã ảnh hưởng đến nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Việt Nam đã tận dụng cơ hội để tăng cường xuất khẩu sang Mỹ và các thị trường khác thay vì Trung Quốc. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đã phải đối mặt với một số vấn đề trong cuộc chiến này.

Đầu tiên, việc Mỹ áp đặt thuế quan đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đã khiến một số công ty Trung Quốc chuyển sản xuất sang Việt Nam để tránh thuế. Điều này đã gây ra một số tranh cãi về việc liệu Việt Nam có vi phạm các quy định thương mại quốc tế hay không, và dẫn đến việc Mỹ áp đặt thuế quan đối với một số sản phẩm nhập khẩu từ Việt Nam.

Thứ hai, Việt Nam đã phải đối mặt với sự cạnh tranh ác liệt từ các nước sản xuất khác như Bangladesh, Ấn Độ và Indonesia, khi các công ty Mỹ chuyển dịch sang các nước này để tránh thuế quan đối với Trung Quốc.

Mặc dù vậy, Việt Nam cũng đã tận dụng cơ hội để mở rộng xuất khẩu sang Mỹ và các thị trường khác và nỗ lực để giải quyết các tranh chấp thương mại để duy trì mối quan hệ kinh tế với Mỹ.

Lời kết

Chiến tranh thương mại là một thực tế khó tránh khỏi trong quá trình thương mại quốc tế. Nó có thể được sử dụng như một công cụ để bảo vệ lợi ích kinh tế của một quốc gia nhưng cũng gây ra nhiều tác động tiêu cực và đôi khi khó khăn trong quá trình hợp tác thương mại quốc tế. Vì vậy, sự hợp tác thương mại quốc tế là một phần quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xây dựng một thế giới hòa bình, ổn định và công bằng.

Chia sẻ